Özel Gereksinimli Çocukların Haklarının Güvence Altına Alınarak Toplumsal Yaşama Etkin Bir Şekilde Katılmalarının Desteklenmesi

2021/22119 numaralı başvuru hakkında verilen 30/09/2022 tarihli Tavsiye Kararında;

Gerek engelli çocukların haklarını destekleyici prensipler içeren Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi 9. Genel Yorumu’nda gerekse de kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetki alanlarındaki politika ve hizmetlerin engellilik kapsayıcı bir anlayışla sunulmasında üst düzey bir politika belgesi olarak oluşturulan “2030 Engelsiz Vizyon” Belgesi’nde temel amacın, engelli bireylerin topluma tümüyle katılımının kapsanması gerekliliği olduğu vurgulanmaktadır.

Bu bağlamda, Kurumumuza bizzat çocuklar tarafından veya çocukların haklarını gözeterek yetişkinler tarafından yapılan başvurularda, çocukların haklarının bütüncül olarak güvence altına alınması amaçlanmakta; Çocuk Hakları Sözleşmesinin 23’üncü maddesinde düzenlenen özel geresinimli çocukların haklarının güvence altına alınmasını konu edinen başvurularla ilgili yapılacak olan araştırma ve incelemeler de, çocukların üstün yararını gözeten perspektifle, Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde güvence altına alınan diğer tüm haklar açısından yapılmaktadır. Bu doğrultuda, Sözleşme’de yer alan hakların engelli çocuklar için yaşama geçirilmesi yönünde çocuklara sunulacak hizmetlerin, örneğin eğitim ve sağlık alanındakilerin, çocukların toplumlarınca mümkün olduğu kadar kapsanmasını hedef alması gerektiği Kararlarımızda önemle vurgulanmaktadır.

Bu kapsamda Kurumumuza özel gereksinimli çocuğunun eğitim hakkının güvence altına alınması amacıyla anne tarafından yapılan bir başvuruda, Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğine göre tam zamanlı kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim alan öğrencilere okullarında destek eğitim hizmeti sunulması gerektiği, çocuğunun çok ihtiyacı olduğu ve talep edildiği halde; Türk Dili ve Edebiyatı ve matematik derslerinden okulunda destek eğitim verilmediği, gerekçe olarak; öğretmenlerin destek eğitim vermek istemedikleri bildirildiği, bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) geliştirme birimi toplantısında destek eğitime ihtiyacı olduğu görüşüldüğü halde, yasal hakkı olan destek eğitimin verilmediği belirtilerek özel gereksinimli çocuklara verilmesi gereken destek eğitiminin mevzuata uygun bir şekilde verilmesini ve çocukların eğitim haklarının güvence altına alınması talebinde bulunulmuştur.

Kurumumuz tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde, özel eğitim mevzuatının eksiksiz uygulanması için okul içerisinde oluşturulan kurulların, birimlerin görev ve sorumluluklarını yerine getirmeleri ve okuldaki öğretmenlerin özel eğitim hizmetleri kapsamında işbirliği içinde çalışmaları sağlanarak okul genelinde özel eğitim paydaşları arasında işbirliğine dayalı bir kaynaştırma eğitimi politikasının oluşturulması ve personelin kaynaştırma eğitimi konusunda desteklenmesi; okul içerisinde özel eğitim alanında nitelikli ve donanımlı öğretmenler yetiştirilmesi amacıyla hizmet içi eğitimlerin plan dahilinde verilmesi, özel gereksimli çocukların BEP programlarının eksiksiz uygulanması için yeterli idari, insani ve finansal kaynak sağlanması konusunda gerekli planlamanın yapılması ve izleme ve denetim mekanizmalarını etkin kullanılması; ayrıca, özel gereksinimli çocuklara sunulan kaynaştırma eğitiminde yaşanan sorunların tespit edilmesi ve sorunlara yönelik çözüm önerilerinin alanda çalışan sivil toplum kuruluşları, ailelerin ve çocukların görüşleri alınarak hayata geçirilmesi hususlarında Milli Eğitim Bakanlığına tavsiyede bulunulmuştur.

Tavsiye Kararına idare tarafından verilen cevabi yazıda, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ilgili Valiliğe; başta […] Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi'nde görev yapan okul yöneticileri ile öğretmenler olmak üzere tam zamanlı kaynaştırma/bütünleştirme uygulamalarına yönelik il genelinde görev yapan okul yöneticileri ile öğretmenlere yönelik eğitimler düzenlenmesi, özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin BEP’lerinin etkin ve verimli bir şekilde uygulanması, belirtilen etkinliklerde özel eğitim hizmetleri kurulları ile rehberlik ve araştırma merkezlerinin etkin görev alması ve öğrencilerin destek eğitim odasında eğitim alabilmelerine yönelik gerekli tedbirlerin alınmasına yönelik talimat verildiği, belirtilmiştir