2022/19030 numaralı başvuru hakkında verilen 16/06/2023 tarihli Tavsiye Kararı
Kurumumuza yapılmış olan başvuruda, çocuğun cinsel istismarı soruşturmalarında çok önemli bir işlevi olan Çocuk İzlem Merkezleri’nin işleyişinde önemli sorunlar bulunduğunu, bunlardan birinin cinsel istismar mağduru şüphesi ile Çocuk İzlem Merkezlerine gelen çocukların; günlük yeme-içme ve giysi ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için her bir merkeze ödenek tahsis edilmesi olduğunu ifade ederek Çocuk İzlem Merkezlerine gelen cinsel istismar mağduru çocukların merkezde bulundukları sürece günlük ihtiyaçlarının karşılanması için Çocuk İzlem Merkezlerine düzenli olarak ayrı ayrı ödenek tahsis edilmesi konusunda tavsiye kararı verilmesi talep edilmiştir.
Kurumumuza çocuk adalet sistemine ilişkin yapılan başvuruların incelenmesi ve karara bağlanmasında “çocuğun korunması ve çocuğun yüksek yararının gözetilmesi ilkesi esas alınarak çocuk adalet sisteminin onarıcı adalet yaklaşımıyla yapılandırılmasına yönelik çalışmaların tamamlanması, çocuk haklarının korunması ve geliştirilmesi, bu hususta gerekli yasal ve idari tedbirlerin alınması” ilke olarak benimsenmiştir.
Söz konusu ilke dikkate alınarak idarelerden temin edilen bilgi ve belgeler incelendiğinde ilgili idarelerce çocukların yüksek yararının öne çıkarılmasına ilişkin politika ve stratejiler gerçekleştirildiği ve bu yönde çalışmaların tamamlanması için çaba sarfedildiği gözlemlenmekle birlikte, Kurumumuzca çocuk adalet sistemine ilişkin yapılan her başvuru sistematik ve bütüncül bir yaklaşımla ele alındığından Çocuk İzlem Merkezlerine ilişkin birtakım iyileştirme çalışmalarına ihtiyaç duyulduğu değerlendirilmektedir.
Bu kapsamda; Türkiye Çocuk Hakları Strateji Belgesi ve Eylem Planı da göz önünde bulundurularak; cinsel istismara maruz kalan çocukların, yaşadıkları travmaların defalarca tekrarlanmasından ve ikincil örselenmelerinden korumak amacıyla oluşturulan ve çocuk adalet sisteminin bir parçası olan Çocuk İzlem Merkezlerinin işleyişine ilişkin, çocuğun korunması ve çocuğun yüksek yararının gözetilmesi ilkesi esas alınarak çocuk adalet sisteminin onarıcı adalet yaklaşımıyla yapılandırılması amacıyla;
1. Hazırlık çalışması devam eden Çocuk İzlem Merkezleri Yönetmeliği çalışmalarına ilgili kamu ve STK görüşlerinin alınması,
2. İlgili Yönetmelikte Çocuk İzlem Merkezlerine gelen cinsel istismar mağduru çocukların merkezde bulundukları sürece günlük ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik açık ve belirleyici düzenlemelere de yer verilmesi,
3. Çocukların Cinsel Suistimal ve Cinsel İstismara Karşı Korunmasına İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesinin “İlkeler” kenar başlıklı 11 nci maddesinin birinci fıkrasındaki düzenleme gereği, “mağdurlara, mağdurların yakın akrabalarına ve bunların bakımından sorumlu kişilere gerekli desteğin sağlanması, etkili sosyal programların oluşturulması ve çeşitli disiplinleri içeren yapıları kurulmasını” teminen ilgili idareler arasında koordinasyon ve işbirliği sağlanarak hali hazırda devam eden çalışmaların en kısa sürede tamamlanması,
4. Hedeflenen çalışmaların 63 sayılı Suç Mağdurlarının Desteklenmesine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 12 nci maddesinde belirtilen “adli desteğe ihtiyaç duyan kişilere ve suç mağdurlarına yönelik sunulan hizmetlerin etkinliğini ve verimliliğini artırmak, hizmet sunumunda karşılaşılan sorunların çözümüne ilişkin önerilerde bulunmak ve sunulan hizmetin koordinasyonunu sağlamak” amaç doğrultusunda kurulan Danışma Kurulu çalışmalarında, yukarıda belirtilen Çocuk İzlem Merkezlerine yönelik tavsiyelerin dikkate alınması,
5. Yukarıda belirtilen ivedi tamamlanması tavsiye edilen Çocuk İzlem Merkezleri Yönetmeliğinin en kısa sürede tamamlanarak yayımlanması,
amacıyla Sağlık Bakanlığı, Adalet Bakanlığı ve Aile Ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına Tavsiyede bulunulmasına karar verilmiştir.
Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Dairesi Başkanlığının cevabi yazısında, Danışma Kurulunun 2023 yılında gerçekleştirilecek olan toplantısına kadar Danışma Kurulu Karar Tutanağında yer alan ve Sağlık Bakanlığının görev alanına giren kararlara ilişkin yapılacak çalışmaların bir sonraki Danışma Kurulu toplantı tarihi temel alınarak planlanması, bu husustaki geri bildirimlerin Başkanlıkla paylaşılması ve alınan kararların merkez ve ilgili taşra birimlerine duyurulması hususlarının, 27.12.2022 tarihinde Sağlık Bakanlığına yazılı olarak bildirildiği, 16.01.2023 tarihinde, ÇİM'lerin ve AGO'ların işleyişi, Danışma Kurulu toplantısında alınan kararlar ve bu kararlarla ilgili yürütülen çalışmalar konusunda Sağlık Bakanlığının ilgili birim temsilcilerinin katılımıyla Başkanlığın ev sahipliğinde bir değerlendirme toplantısının gerçekleştirildiği, anılan toplantıda;
1. ÇİM’lerin 2023 yılı sonuna kadar tüm il merkezlerinde kurulumunun sağlanması,
2. Pilot olarak belirlenecek olan büyük ölçekli bir il merkezinde ÇİM’lere Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) kurulması, uygulamanın başarılı olması halinde Ülke genelinde yaygınlaştırılması,
3. 5271 sayılı Kanunun 236 ncı maddesinin beşinci fıkrasında değişiklik yapılarak çocuklar yönünden basit, nitelikli cinsel suç ayrımının kaldırılması,
4. Yetişkin cinsel suç mağdurlarına yönelik “Tıbbi Destek Merkezleri”nin yaygınlaştırılması, hususlarında mutabık kalındığı,
Ayrıca, Danışma Kurulunun 2023 yılında gerçekleştirilecek olan üçüncü toplantısına yönelik yapılacak hazırlık çalışmaları kapsamında, Danışma Kurulu ikinci toplantısında alınan kararlardan Sağlık Bakanlığının görev alanına girenlere ilişkin yapılan çalışmalar ile yapılması planlanan çalışmaların Başkanlığa bildirilmesi hususlarının 16.06.2023 tarihinde Sağlık Bakanlığından yazılı olarak talep edildiği belirtilmiştir.
Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğünün cevabi yazısında ise, sorumlu kuruluşların sunduğu raporlar doğrultusunda Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından derlenen Yıllık İzleme Raporu çerçevesinde, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı başkanlığında kurum ve kuruluşların üst düzey temsilcilerinin katılımı ile yıl içinde toplanan “Çocuk Hakları İzleme ve Değerlendirme Kurulu” tarafından Eylem Planı’nın yıllık değerlendirmesinin yapılacağı,
Eylem Planında yer alan eylemlerin tüm kurumlar tarafından eşgüdüm içerisinde uygulanmasının gerektiği, söz konusu izleme sürecinde Çocuk İzlem Merkezlerine yönelik yapılan çalışmaların etkin bir şekilde takip edilmesinin sağlanacağı belirtilmiştir.
Çocuk adalet sisteminin bir parçası olan Çocuk İzlem Merkezleri ile ilgili yapılan başvurularda inceleme yapılırken çocuğun korunması ve çocuğun yüksek yararının gözetilmesi ilkesi esas alınarak çocuk adalet sisteminin onarıcı adalet yaklaşımıyla yapılandırılması amaçlanmıştır.
Cinsel istismara maruz kalan çocukların, yaşadıkları travmaların defalarca tekrarlanmasından ve ikincil örselenmelerinden korumak amacıyla oluşturulan ve çocuk adalet sisteminin bir parçası olan Çocuk İzlem Merkezlerine ilişkin ilişkin verilen tavsiye kararı ile de Çocuk İzlem Merkezleri Yönetmeliğinin tamamlanması ve yayınlanmasında da Kurumumuz sürecin yakından takipçisi olacaktır.